¹ -aĉ/

I.

-aĉ

(sufikso)

: Malbona, malbonkvalita, maltaŭga, malbela: mizera ĉevalaĉo [1]; domaĉo (malbela, kaduka domo); rigardaĉi kiel bovido (gapi, stultmiene rigardi) ^PrV; babilaĉi (stulte, vante aŭ malice paroli); el la faraĉo fariĝis kaĉo ^PrV; ĉie via popolaĉo persekutas Fenicianojn, kiel hundoj [2]; vi mem faras ĉi tiun simplan laboron kaj ne lasas ĝin knedaĉi per iu el viaj helpistoj [3]! lia kadavro estos […] mortaĉaĵo [4]; ĝi estis mizera, hirta hundaĉo, kiu pli similis eluzitan skraptapiŝon [5]; fiartefaritaĉaĵo, kiu senkulturigus la homaron! [6]. fi

Rim.: Vidu la rimarkon ĉe fi.

1. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
2. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XVI
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, „Bela“
4. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VIII
5. Monato, Albisturo Kvinke: Tenebro
6. Monato, Thierry Salomon: La mondolingvo

II.

Vortero memstara samsignifa:

(ekkrio)

: Malbone! malagrable!: Mozilo ne plu funkcias bone[…] pro la nura ĉeesto de tiu Fajrovulpo en la sama komputilo! aĉ! [7]; la tri pingvenoj falas en la neĝon kun granda aĉ-bruo, kaj stulte rigardante unu la alian [8].

7. R. Platteau: Mozilo..., libera folio, 2007-10-02
8. Ulrich Hub, trad. Cyrille Hurstel: La arkeo foriras je la oka

: Malbona, malbela, malagrabla: la vetero estis aĉa, malseka kaj tempesta ‐ gripa vetero [9]; kombine kun la aĉa vortodividado kaj la minusklaj k-oj, la tuta noma afero […] iĝas ne plu eltenebla ĉiupaĝa incito [10]; li kulpas pri la aĉa traktado de virinoj en la eklezio [11]; la kafo en la stacidoma bufedo estis aĉa [12]; aĉa elparolo [13]; aĉa sendaĵo [14].

9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Turgardisto Ole
10. Pejno Simono: Atentokapta sed ruĝkrajoninda, Monato, 2001/01, p. 31
11. Monato, W. H. Simcock: Kortuŝa tenero
12. Konstanten Krysakov: Kota akvo, Monato, 2000/03, p. 28
13. Monato, Roberto Pigro: Kiom da homoj, tiom da gustoj
14. Monato, Jozefo Lejĉ: Brita humuraĵo

angle:: awful, terrible, nasty, bad
beloruse:: брыдкі, гідкі, непрыгожы, нядобры, кепскі
ĉine:: 不太好 [bùtàihǎo], 不如人意的 [bùrúrényìde], 不良 [bùliáng], 令人不舒服 [lìngrénbùshūfú]
france:: dégueulasse, horrible, mauvais
germane:: scheiße, schlecht, klapprig, übel
hebree:: מַגְעִיל
hispane:: malo, feo, desagradable, asqueroso, asquerosa
hungare:: ócska, vacak, silány
japane:: 粗悪な [そあくな], つまらない , いやしい, 下品な [げひんな]
nederlande:: lelijk, vuil, miezerig, schamel, minderwaardig
rumane:: de disprețuit, josnic
tokipone:: ike
ukraine:: кепський, огидний, паршивий

: Io tre malplaĉa, malbona: ŝi […] ne lasis ian aĉaĵon ie por la purigistino [15]; [jen] dio ordonas aĉaĵojn [16]; meze de la jaro 1475 fama „aĉaĵo” okazis en la urbo Trento [17]; la uzo de […] surogata alfabeto kun la aĉaĵo „x” [18].

15. M. Boulton: Ebrivirgeco, Nica Literatura Revuo, 1958-01 ĝis 02, numero 3/3, p. 99-107a
16. Zecchin Armando: Romkatolika, Monato, 2000/11, p. 4
17. Armando Zecchin: Ĉu vere okazis sang-oferaj paskoj?, Monato, 2007/06, p. 16-17
18. Pejno Simono: Pri lingvo ne universala, ne el Krotelo, ne por Barato kaj nepre sen iksoj, Monato, 2011/11, p. 26

(ntr)

: Malboniĝi, malagrabliĝi, difektiĝi: lia stato pli kaj pli aĉiĝas; la jaron antaŭ la morto li havis perturbojn en la stomako, kiuj aĉiĝis [19].

19. Vikipedio, Wilhelm Hey

: Homo malbona, malagrabla, malplaĉa: vi aĉulo! vi perfidulo! kiel vi aŭdacis trompi min, kanajla fripono?! [20]; en Japanio ekzistas socia normo, ke viro […] senlaborulo […] estas aĉulo [21]; ĉu vi volis, ke mi rigardu vin? ‐ kompreneble, vi aĉulo! [22].

20. Sándor Szathmári: Perfekta civitano (1956), Satiraj rakontoj
21. Monato, Azuma Juki: Malsatmorto ankaŭ en evoluintaj landoj
22. Monato, Trevor Steele: Tridek jarojn poste

: Bona, agrabla, plaĉa, mojosa: mi ŝatas vin, ĉar vi estas malaĉa [23]; [la muzikalbumo] Kreaktiva estas danciga, gaja, pensiga aŭ simple malaĉa [24]; malaĉe, ĝi aspektas tre bela [25].
Rim.: La vorto malaĉa iĝis ofta junula lingvaĵo, pli-malpli sinonima al mojosa, ekde la fino de la 2010-aj jaroj pro influo de la kanto „Malaĉa“ de la populara kantisto Jonny M.

23. Jonny M: Malaĉa, albumo "Kreativa"
24. Rogener Pavinski: Jonny M – Voĉo de la nova generacio!, Kontakto
25. Michael Lennartz: Ubuntuo sur mia retkomputilo, Esperanto en Ŝlesvig-Holstinio

~iĝi: Mankas dua fontindiko.