*trakt/i

*trakti

(tr)
1.
Diskuti pri la kondiĉoj de iu afero por finveni al interkonsento; pritrakti, intertrakti: oni ne traktas kun ŝtelistoj [1]; mi atendis, ĝis kvietiĝis la patra doloro, mi iom manĝis kaj trinkis kaj ni komencis trakti la aferon [2]; la ministro de lia sankteco havas la rajton trakti kun la najbaraj monarĥoj [3]; li konsentis trakti kun mi la aferon [4]; trakti la negocojn de miaj mendantoj kun la tuta kompetento dezirinda kaj per tia maniero, ke ili estu plene kontentaj [5]; mi volas paroli pri temo, kiun mi ne estus kuraĝinta trakti en ŝia ĉeesto [6]. SUB:negoci, marĉandi, kontrakti
2.
Agi, konduti iamaniere kontraŭ iu aŭ io: trakti afable la gaston; trakti iun severe, nedece, laŭmerite, perfide, kiel krimulon; oni ne povis trakti la garantiulinon kiel militkaptitinon [7]; la komitato traktos (plenumos kaj konsideros) sian taskon serioze [8]; tiuj esperantistoj, kiuj traktas (konsideras) la esperantismon kiel ideon, predikas reciprokan justecon kaj fratecon inter la popoloj [9]; petu la gepatrojn, ke ili traktu tiun ĉi aferon kiel sekreton [10]; li tute nove traktis la pianon [11]; en Konstanco, ĉe la koncilio, neniu efektive lin protektis, male oni traktis lin […] kvazaŭ li estus pleja krimulo [12]; Jakobo vidis la kruelan kaj malnoblegan manieron laŭ kiu oni traktis unu el siaj fratoj [13]; la potenculoj traktas ilin kiel gregojn [14]. VD:akcepti2, konsideri3, preni5
3.
Metode esplori, klarigi, disvolvi kaj pridiskuti iun temon: pri l' unua fako, la lingva, li detale traktis en la raporto [15]; verko, kiu traktas pri unu el la aktualaj sociaj demandoj Marta ; la teatraĵo traktis pri du geamantoj, al kiuj la sorto ne permesis ricevi sin reciproke [16]; la psikologio traktas la lingvon precipe el la vidpunkto de la mensaj operacioj koncernantaj la rilaton inter vorto kaj ideo [17]; fakajn problemojn traktas regula Cirkulero al la membroj [18]; instruisto pri evangelia religio, traktis en iu naŭa klaso mian artikolon dum du horoj [19]; ni klasifiku ilin laŭ kvin niveloj, kiujn ni traktu en la inversa ordo [20]; li traktis plurajn tiutempe novajn temojn: feminismon […] kaj la movadon por universala paco [21]. VD:prilumi, temi, traktato2
4.
TEKMED Prilabori, submeti al efiko de rimedo aŭ procezo: trakti malsanulon per antibiotikoPIV ; nur 100-jare vivanta homo ne traktu aĵon, kiu kelkmiljare radioaktivas [22]; kuracista institucio havanta avangardan teknologion por trakti la Ebolo-pacientojn [23]; psikiatro, kiu traktas siajn pacientojn kuŝante [24]; kemiaĵoj, necesaj por elminadi kaj trakti rarajn metalojn, fluas al riveroj [25]. VD:apliki, kuraci
1. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
2. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro V
3. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro V
4. Eliza Orzeszko, trad. Kazimierz Bein: La Interrompita Kanto, Ĉapitro I
5. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
6. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Sepa
7. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro I
8. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
9. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
10. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro XVI
11. Monato, Franz-Georg Rössler: Geniulo mondcivitana
12. Gerrit Berveling: Tro senkosta pentemo, Monato, 2000/08, p. 22
13. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Ĉapitro III
14. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Ĉapitro XX
15. Edmond Privat: Vivo de Zamenhof, Vivo de Zamenhof
16. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Paŝtistino kaj kamentubisto
17. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
18. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvara Parto
19. Ulrich Matthias: Fajron sentas mi interne, I
20. Julij Muraŝkovskij: Kien fluas roj’ Castalie, III. Atomoj de evoluo
21. Monato, Nicolino Rossi: Familio-sagao, kun larĝe variigitaj psikologiaj portretoj
22. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Nia elspezemo propulsas nuklean energion
23. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Ĉefartikolo
24. Johán Valano: Ĉu rakonti novele?, La fantoma bovino
25. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Klimata ŝanĝiĝo
angle:
1. deal (with) 2. treat 3. deal (with), address 4. treat
beloruse:
1. весьці перамовы 2. ставіцца, абыходзіцца, трактаваць 3. вывучаць, трактаваць, разглядаць 4. апрацоўваць, лячыць
ĉeĥe:
domlouvat se, domluvit se, jednat mezi stranami, vyjednávat mezi stranami, vést rozhovor s někým
ĉine:
相待 [xiāngdài], 疗 [liáo], 療 [liáo], 医治 [yīzhì], 醫治 [yīzhì], 处理 [chǔlǐ], 處理 [chǔlǐ], 待遇 [dàiyù], 从事 [cóngshì], 從事 [cóngshì], 处置 [chǔzhì], 處置 [chǔzhì]
france:
traiter
germane:
behandeln 1. verhandeln 2. umgehen mit, behandeln 3. abhandeln, behandeln 4. anwenden auf, behandeln
hispane:
tratar
hungare:
1. tárgyal 2. kezel, bánik 3. tárgyal (kifejt), szól (vről) 4. kezel (anyagot, beteget)
japane:
取り扱う [とりあつかう], 扱う [あつかう], 待遇する [たいぐうする], 論じる [ろんじる], 処理する [しょりする], 交渉する [こうしょうする], 談判する [だんぱんする]
nederlande:
1. onderhandelen 2. behandelen 3. behandelen 4. behandelen
pole:
traktować, pertraktować, przetwarzać
portugale:
1. tratar
ruse:
1. вести переговоры 2. обходиться, обращаться (с кем-л.), трактовать 3. рассмотреть (вопрос и т.п.) 4. обработать
slovake:
jednať, pojednávať, rokovať
ukraine:
вести переговори, обходитися, поводитися, ставитися, відноситися (до кого-н.)

trakto

Ago trakti:
1.
nur la morto de la tirano liberigis lin de liaj malbonaj traktoj [26]; Gestapo nomis Esperanton „sekreta lingvo de komunistoj“, tiel ke ili ofte ricevis pli severan trakton ol iliaj neesperantistaj kamaradoj [27]; sufiĉe libera trakto de tonaloj [28]; manifestiĝas neegalrajta trakto de la lingvoj [29].
2.
se objekto ne estas tre malgranda (kio bezonus trakton pere de kvantumfiziko), ne estas tre granda (kio bezonus trakton pere de ĝenerala relativeco) kaj ne moviĝas kun rapido komparebla kun la rapido de la lumo (kio bezonus trakton pere de speciala relativeco), la teorio de Newton funkcias tute bone [30].
3.
[pro malpermeso] de ketamino, pro kio bestkuracistoj devis rifuzi kirurgiajn traktojn aŭ fari tion sen anestezio (anestezo) [31].
angle:
treatment
beloruse:
1. стаўленьне, абыходжаньне 2. разгляд, вывучэньне, трактаваньне 3. сродак (апрацоўкі, лячэньня), мэтад
ĉine:
对待 [duìdài], 對待 [duìdài], 疗法 [liáofǎ], 療法 [liáofǎ], 医治 [yīzhì], 醫治 [yīzhì], 治疗法 [zhìliáofǎ], 治療法 [zhìliáofǎ]
germane:
Behandlung 3. Anwendung
japane:
取扱い [とりあつかい], 待遇 [たいぐう]
pole:
traktowanie

traktilo

1.
KOMP=datumtraktilo
2.
KOMP Parto de programo plenumanta ian specialan prilaboron, precipe de esceptaj situacioj aŭ eksteraj interrompoj: desegnita por trakti sonon tute ciferece, tiel preterpasante analogan traktilon kaj konservante la klarecon [32]; plenumstako estas stako en kiu dum rulado de komputila programo estas registrataj la datumoj pri la subprogramoj kaj diversaj traktiloj aktivaj je koncerna tempopunkto [33].
angle:
1. processor 2. handler
beloruse:
1. працэсар 2. апрацоўшчык
ĉeĥe:
centrální procesor počítače
germane:
Handler, Behandlungsroutine
hispane:
1. procesador 2. manejador
hungare:
1. processzor 2. kezelő(program)
pole:
procesor, sterownik, program obsługi
ruse:
1. процессор 2. обработчик
slovake:
centrálny procesor počítača
ukraine:
оброблювач

antaŭtraktado

1.
Traktado, kiu okazas prepare al la ĉefa intertraktado: kun Kosovo la antaŭtraktadoj ankoraŭ stagnas, ĉar […] la Sankta Seĝo preferas ne riski perturbi la nunan trankvilecon inter la balkanaj ŝtatoj [34].
2.
KOMP Datumtraktado plenumata super donaĵoj por pretigi ilin al ĉefa komputado (akordigi interfacojn, kontroli la validon, forigi redundaĵojn ktp). ANT:posttraktado
angle:
2. preprocessing
beloruse:
1. папярэднія перамовы 2. папярэдняя апрацоўка
france:
2. prétraitement
germane:
1. Vorverhandlung 2. Vorverarbeitung
hispane:
2. pretratamiento
hungare:
2. előfeldolgozás
pole:
2. przetwarzanie wstępne
ruse:
2. предварительная обработка

antaŭtraktilo

KOMP Programo por antaŭtraktado: la antaŭtraktilo CPP estas ĝenerale aparta programo, kio permesas, ke dosieroj antaŭtraktiĝu, sen tio ke ili estu plene tradukitaj [35]. SUP:datumtraktiloANT:posttraktilo
angle:
preprocessor
france:
programme de prétraitement
germane:
Präprozessor
hispane:
preprocesador
hungare:
előfeldolgozó, preprocesszor
pole:
preprocesor
ruse:
препроцессор

intertrakti

(x)
Plurpartie trakti, interparoli por trovi akordon: nun ni reciproke intertraktu […] nun ni povas nin reciproke kompreni [36]; nia tasko tute ne estas, starigi nin kiel […] juĝistojn inter du nacioj intertraktantaj [37]. VD:debati, diskuti
36. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
37. J. Sommer: Respondo, Vekiĝo !, 1913:07 (9)
angle:
negotiate
beloruse:
весьці перамовы (паміжсобку)
ĉeĥe:
domlouvat se, domluvit se, jednat mezi stranami, vyjednávat mezi stranami, vést rozhovor s někým
ĉine:
磋商 [cuōshāng], 談判 [tánpàn], 谈判 [tánpàn], 交涉 [jiāoshè], 商談 [shāngtán], 商谈 [shāngtán]
france:
négocier
germane:
verhandeln
hispane:
negociar
japane:
協議する [きょうぎする]
pole:
rokować, paktować, układać się
slovake:
rokovať, vyjednávať
ukraine:
вести між собою переговори

mistrakti

(tr)
Senzorge, mallerte, difekte trakti: ŝia pseŭdopatro fimistraktis ŝin [38]; se oni neglektas aŭ iel mistraktas ĝin, ĝi malsaniĝas [39]; Francesco […] en la dramo malagnoskas siajn infanojn, torturas, sklavigas, kaj mistraktas ilin [40]; raportoj pri mistrakto de eksterlandanoj [41]; mistrakto de homaj rajtoj kaj religia libereco [42].
38. Monato, Donald Broadribb: Bone prezentita dramo malkvietiga
39. Hori Yasuo: „Purikula“ piko, Monato, 1997:8, p. 13a
40. Monato, Donald Broadribb: Bone prezentita dramo malkvietiga
41. Garbhan MacAoidh: Ne tiom negative ..., Monato, 2001/02, p. 14
42. Monato, Marko Naoki Lins: Konkeri korojn kaj animojn
angle:
mistreat, abuse
beloruse:
дрэнна абыходзіцца, прыгнятаць
ĉeĥe:
špatně zacházet
ĉine:
欺負 [qīfu], 欺负 [qīfu], 虐待 [nu:èdài], 誶 [suì], 谇 [suì]
france:
brimer, maltraiter
germane:
misshandeln
hispane:
maltratar
hungare:
rosszul bánik, bánt, bántalmaz, elintéz (pej.)
japane:
虐待する [ぎゃくたいする], 酷使する [こくしする]
pole:
znęcać się
ruse:
третировать, грубо обходиться, плохо обращаться
slovake:
zle zaobchádzať

pritrakti

(tr)
Trakti pri: ĉi tie ne estas la ĝusta loko por pritraktado de sciencaj demandoj [43]; britaj doganistoj komencis suspekte pritrakti ĉiun ŝarĝaŭton el Litovio [44]; mi ĉesigas mian pritraktadon por respondi al demando [45]; en sciencaj pritraktoj oni zorge distenu koron kaj cerbon [46]; tio por li estas nepritraktinda normalaĵo [47].
43. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
44. Laimius Stražnickas: Kontrabanditaj cigaredoj invadas Brition, Monato, 2000/04, p. 13
45. Jean-Yves Santerre: Ĉevalrasoj, Monato, 2000/05, p. 18
46. Manuel Halvelik: Kaj la suno haltis ..., Monato, 1993/11, p. 23
47. Michel Duc Goninaz: Eks-Jugoslavio: kiu kiun mistifikas?, Monato, 2000/06, p. 8
angle:
tackle
beloruse:
разглядаць, абмяркоўваць
ĉeĥe:
projednávat, vyjednávat
ĉine:
对待 [duìdài], 對待 [duìdài], 从事 [cóngshì], 從事 [cóngshì], 相待 [xiāngdài], 处理 [chǔlǐ], 處理 [chǔlǐ]
france:
régler (une affaire), traiter
germane:
behandeln
hispane:
tratar (un asunto), negociar
japane:
取り扱う [とりあつかう], 論じる [ろんじる]
pole:
raportować
slovake:
pojednávať, prerokovať
ukraine:
обговорювати, розглядати

posttraktado

1.
Traktado, kiu okazas post la ĉefa traktado, ekz-e por finklarigi detalojn aŭ por alĝustigi ne tute kontentigan rezulton: parte dependas de la posttraktado de la administrantoj, parte dependas de la uzantoj ke ili kontrolu kaj korektu siajn datumojn [48].
2.
KOMP Datumtraktado plenumata super la rezultoj de ĉefa datumprilaboro (por plibonigi ilian formon, akordigi interfacojn ktp). ANT:antaŭtraktado
angle:
2. preprocessing
beloruse:
1. заключныя перамовы 2. наступная апрацоўка
france:
2. posttraitement
germane:
1. Nachbehandlung, Nachverhandlung 2. Nachverarbeitung
hispane:
2. postprocesado
hungare:
2. utófeldolgozás
pole:
2. przetwarzanie końcowe
ruse:
2. предварительная обработка

posttraktilo

KOMP Programo por posttraktado: la ĉi-foruma posttraktilo unue vokos literumilon […] kaj poste aŭtomate iksigos la tekston [49]. SUP:datumtraktiloANT:antaŭtraktilo
49. Sergio Pokrovskij: Dangxero! Nova viruso, soc.culture.esperanto
angle:
postprocessor
france:
programme de posttraitement
germane:
Postprozessor
hispane:
postprocesador
hungare:
utófeldolgozó, postprocesszor
pole:
postprocesor
ruse:
постпроцессор

datumtraktado, datumpritraktado

KOMP Ĉiuj operacioj ebligantaj enkomputiligi, kontroli, aranĝi, konservi, transformi, vidigi kaj ekstrakti informojn el datumoj: li diplomiĝis en datumtraktado, sisteminĝenierado kaj programado [50].
angle:
data processing
beloruse:
апрацоўка даных
ĉine:
数据处理 [shùjùchǔlǐ], 數據處理 [shùjùchǔlǐ], 信息处理 [xìnxīchǔlǐ], 信息處理 [xìnxīchǔlǐ], 数据加工 [shùjùjiāgōng], 數據加工 [shùjùjiāgōng]
france:
traitement de données
germane:
Datenverarbeitung
hispane:
procesamiento de datos
hungare:
adatkezelés, adatfeldolgozás
pole:
przetwarzanie danych
ruse:
обработка данных

datumtraktilo

KOMP Programo prilaboranta datumojn de iu speciala tipo (ekz-e lingvotraktiloj: tradukilo, interpretilo, makrootraktilo ktp). TUT:datumtraktado
angle:
processor
beloruse:
працэсар
ĉine:
处理器 [chǔlǐqì], 處理器 [chǔlǐqì]
hispane:
procesador
hungare:
processzor
pole:
procesor
ruse:
процессор

administraj notoj

~i: Mankas verkindiko en fonto.
antaŭ~ado: Mankas dua fontindiko.
antaŭ~ilo: Mankas dua fontindiko.
post~ado: Mankas dua fontindiko.
post~ilo: Mankas dua fontindiko.
datum~ado, datumpri~ado: Mankas dua fontindiko.
datum~ilo: Mankas fontindiko.
datum~ilo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.